АЛЫПП

Таурæгъон диссаджы, алæмæты бæхы мыггаг. Дугъы йæ разæй никæцы бæхы уадзы, йæ фæразондзинадæн та æмбал нæй. Суанг йæ мыр-мыр дæр æндæрхуызон у. В. Миллер Ирыстоны куы уыд, уæд Алыппы тыххæй фехъуыста æмæ ныффыста сæрмагонд таурæгъ. Уым загъд ис, зæгъгæ, иу хъæуæй адавдæуыд лæппу æмæ йæ æлдарæн ауæй кодтой. Иуахæмы лæппу фосы фæстæ цæугæйæ ссардта бæхы сæры кæхц. Биноныг æм фæкæстытæ кодта, стæй ныккуыдта. Фæндагыл цæуæг æй кæугæ федта æмæ йæ куы бафарста, цæуыл кæуыс, зæгъгæ, уæд ын уый дзуапп радта: «Ацы сæры кæхц хуымæтæг бæхы нæу, фæлæ Алыпп бæхы, алæмæты бæхы мыггагæй». Ныхас бахæццæ æлдармæ, æлхæд фыййау бæхы сæры кæхцыл хи æфсымæрыл кæуæгау куыд куыдта, уый. Æлдар лæппумæ фæдзырдта æмæ йæ бафарста, удыгас Алыппы дæр базондзынæ, зæгъгæ. Уый йын разыйы дзуапп радта. Æлдар æй сæхимæ ныууагъта æмæ йæ хъомыл кодта йæ цотимæ. Иуахæмы æлдар æлхæд лæппуимæ абалц кодтой Алыпп бæхы мыггаг агурæг. Бирæ фæагурыны фæстæ иу бæхрæгъауы лæппу бафиппайдта, иу фæлурс хъуын дæр кæуыл нæ уыд, ахæм сынтау саусауид бæхы æмæ йæ æлдарæн балхæнын кодта цыфæнды аргъæй дæр. Æндæр рæгъауæй та балхæдтой йæ ных æмæ фæстаг къахыл чысыл урс тæппытæ кæмæн уыд, ахæм згъар ефс. Æркодтой сæ хъæмæ, æмæ фæстæдæр æлдары зæрдæ лæппумæ фехсайдта алидзынæй. Ард ын бахæрын кодта, цалынмæ йын йæхæдæг зæгъа, «ацу мæнæй», зæгъгæ, уæдмæ дзы кæй нæ алидздзæн. Æлдар æрсабыр. Иуахæмы та æлхæд лæппу нæл бæхы, æлдар – ефсы дыууæйæ дугъ рауагътой. Лæппу æлдарæн бауырнын кодта, ефс алцæмæй дæр хуыздæр кæй у. Стæй йæхи бæхы ратæр-батæр кæнын райдыдта, æлдары бæхы-иу куы иуæрдыгæй скъуырдта, куы – иннæрдыгæй. Æлдар дзы куы сфæлмæцыд, уæд ыл фæхъæр кодта: «Ацу мæнæй!». Лæппуйы ма æндæр цы хъуыд – йæ бæхы фæцагайдта æмæ дæлæ фæтæхы. Æлдар йæ рæдыд бамбæрста, фæсте ма йæ бæргæ расырдта, фæлæ Алыпп бæхы дугъы чи æййæфта. Уайгæ-уайын иу рæстæджы се 'хсæн дæрддзæг нал фылдæр кодта, æмæ лæппу йæхиуыл фæдызæрдыг, кæд, мыййаг, фæрæдыдтæн, Алыппы мыггагæй нæу мæ бæх, зæгъгæ, æмæ йæ уæд дон-дон дурджын фæндагмæ фездæхта. Уым дурджын фæндагыл уайтагъд фæбæрæг згъæр ефсæн йæ фæстаг къæхтæ лæмæгъдæр кæй сты, урс тæппытæ сыл кæй ис, уымæй фæстеау зайын райдыдта.

Æлдар фæстæмæ раздæхт. Лæппу та йæ фыды хъæу бацагуырдта. Йæ бæ-хы бæхбæттæныл куы бабаста, уæд бæх ныммыр-мыр кодта, æмæ лæппуйы фыд базыдта, уый Алыпп бæхы мыр-мыр кæй у, æмæ йыл йæ фырт кæй æрыздæхт. Уымæн æмæ Алыпп бæхы мыггаг æндæр бæхты 'хсæн базонын сæ бинонты йеддæмæ никæй бон уыд.

кæс «АРВЫ ДУАР»-Ы СÆРГÆНДТÆ